ستاد احیای دریاچه ارومیه غرق شد/ تخریب بستر حوضه آبگیر ادامه دارد

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، زهرا ناصران: دریاچه ارومیه هم اکنون در وضعیت زیست محیطی نامطلوبی قرار گرفته است و نیاز به همت و همراهی همه مسؤولان برای رهایی از خشک شدن دارد اما نزول جایگاه ستاد احیای دریاچه ارومیه و سپرده شدن آن به دست مسؤولان محلی نشان عدم توجه به این مشکل زیست محیطی است.

تصاویر ماهواره‌ای اخیر از وضعیت نامناسب دریاچه ارومیه حکایت می‌کند و روزی که دریاچه به طور کامل خشک شود، طوفان‌های نمکی چشم‌های بسته ما را به سوی واقعیت‌ها باز خواهد کرد و شاید ما نیز به سرنوشت این دریاچه دچار شویم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آخرین تصاویر ماهواره‌ای از دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که در فاصله یکسال اخیر از سطح ۸۷۸ کیلومتر مربعی آب دریاچه ارومیه، حدود ۸۰ درصد خشک شده و حالا فقط ۱۷۰ کیلومتر مربع و معادل ۴ درصد از سطح آب دریاچه به جا مانده که مساوی با مرگ قطعی ششمین دریاچه آب شور جهان است.

این تصاویر که موید مرگ دریاچه ارومیه است درحالی منتشر شده که شهریورماه امسال سخنگوی صنعت آب مدعی شده بود: «دریاچه ارومیه خشک نشده و شایعاتی که در خصوص خشک شدن کامل دریاچه ارومیه منتشر شده، صحت ندارد و هم‌اکنون حجم این دریاچه به یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون مترمکعب رسیده در حالی که در سال ۱۳۹۴ این عدد یک میلیارد مترمکعب بوده و ارتفاع آب حدود ۹سانتی‌متر بیشتر از سال ۱۳۹۴ و وضعیت دریاچه ارومیه از سال ۱۳۹۴ بهتر است چنان‌که در مهرماه سال ۱۳۹۴ تراز دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۰۴ بود، اما اکنون این عدد به ۱۲۷۰.۱۸ رسیده که این نشان‌دهنده افزایش تراز دریاچه ارومیه است. مساحت دریاچه ارومیه هزار کیلومتر است در حالی که این عدد در سال ۱۳۹۴ حدود ۷۰۰ کیلومتر بوده است.» ولی شواهد چیز دیگری می‌گوید و متأسفانه باید گفت که مرگ دریاچه ارومیه خیلی نزدیک و حتمی شده است.

طبق تقسیمات کشوری ایران، دریاچه ارومیه میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است ولی باتوجه به خشک شدن مساحت زیادی از دریاچه دیگر نمی‌توان با قاطعیت مساحت این دریاچه را در دو استان فوق بیان کرد.

استاندار آذربایجان‌غربی جواب قانع کننده‌ای برای دریاچه ارومیه ارائه نکرد

نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: وقتی ما از وضعیت دریاچه ارومیه احساس خطر کردیم از استاندار آذربایجان غربی دعوت به عمل آوردیم تا در این خصوص توضیحات خود را ارائه دهد اما متأسفانه او جواب قانع کننده‌ای برای ما ارائه نکرد.

احمد علیرضا بیگی بیان کرد: جایگاه ستاد احیای دریاچه ارومیه تنزل یافته است و محول کردن دریاچه مذکور به استانداری آذربایجان غربی نشان دهنده اهمیت نداشتن موضوع برای مسئولان است.

وی با بیان اینکه متأسفانه رسیدگی به وضعیت دریاچه ارومیه جزو اولویت‌ها نیست، افزود: از وضعیت این دریاچه تنها به عنوان یک مشکل زیست محیطی یاد می‌شود.

نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر ادامه داد: سپردن مسؤولیت ستاد احیای دریاچه ارومیه به استاندار آذربایجان غربی باعث شد که ما نتوانیم در جلسات مربوط به دریاچه ارومیه از وزرا برای پاسخ دهی به سوالات دعوت کنیم و شرکت کننده‌های جلسات تنها مدیرکل‌ها هستند.

علیرضا بیگی ابراز کرد: متأسفانه مسؤولان اهتمام لازم برای برطرف کردن فاجعه در حال وقوع را ندارند و مسؤول ستاد باید برای مسوولیت‌هایی که به وی محول شده پاسخگو باشد.

از واقعیت فرار می‌کنیم

یک فعال محیط زیست نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر متذکر شد: نگرش بنده به دریاچه ارومیه به این صورت است که یکی از عزیزانم با بیماری سرطان گلاویز شده و می دانم که می میرد اما از حقیقت فرار می‌کنم.

این روزها نمک‌های دریاچه را بار می‌کنند و می‌برند و این امر بیماری سرطان را در استان افزایش می‌دهد

احمد بایبوردی ادامه داد: من ۶ ماه قبل مطلبی در خصوص خشکی کامل دریاچه ارومیه نوشتم و یادآور شدم که به جای نجات جان این بیمار سرطانی نباید به دنبال ارثیه او باشیم. ما بیش‌تر از نجات جان دریاچه از مرگ آن، به دنبال استحصال و بهره برداری هستیم.

وی ابراز کرد: این برای من سوال است، اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه به کجا رفت؟ این درست نبود که فردی در دانشگاه نشسته بود و برای دریاچه نسخه می‌پیچید و اعتبار می‌گرفت.

وی گفت: بستری که محکم باشد در مقابل فرسایش مقاومت می‌کند اما متأسفانه کمپرسی برداشت نمک وقتی روی نمک می‌رود، به ایجاد طوفان‌های نمکی دامن می‌زند. این روزها نمک‌های دریاچه را بار می‌کنند و می‌برند و این امر بیماری سرطان را در استان افزایش می‌دهد.

خواستار احیای دریاچه ارومیه هستیم

رئیس اتاق اصناف کشاورزی آذربایجان شرقی احیای دریاچه ارومیه را از مهم‌ترین مطالبات این اتاق عنوان کرد و در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: احیای دریاچه ارومیه از حالت مرگ به حالت زنده را از دولت خواهانیم چرا که وضعیت نامطلوب دریاچه ارومیه بدترین شرایط ممکن را برای کشاورزی، تولید، اقتصاد و حتی زندگی مردم منطقه ایجاد کرده است.

هادی فرجی آزاد ادامه داد: تصفیه آب فاضلاب شهرستان‌های تبریز، ارومیه و دیگر شهرستان‌های حاشیه دریاچه ارومیه که در مراحل پایانی است، اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی و جلوگیری از حفر چاه‌های غیر مجاز از عواملی هستند که به احیای دریاچه ارومیه کمک می‌کنند.

درخواست انتقال آب از دریای خزر و رودخانه وان به دریاچه ارومیه

یکی از نمایندگان مردم ارومیه در مجلس، از مکاتبه بیش از ۵۰ نفر از نمایندگان با رئیس‌جمهور و دفتر رهبر معظم انقلاب برای انتقال آب از دریای خزر و رودخانه وان ترکیه به دریاچه ارومیه خبر داد.

سید سلمان ذاکر، در خصوص ادامه پیگیری‌هایی که برای احیای دائمی دریاچه ارومیه داشته است، گفت: به تازگی هم به صورت حضوری با رئیس جمهور در این رابطه گفتگو شد، همچنین مکاتبه‌ای به همراه بیش از ۵۰ نفر از نمایندگان با رئیس جمهور و دفتر مقام معظم رهبری، انجام و درخواست شد که نسبت به انتقال آب از دریای خزر و رودخانه وان ترکیه به دریاچه ارومیه اقدام شود.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: این اقدام کارشناسی و راهبردی در درازمدت تأثیرگذار است، اما سایر راه‌هایی که پس از ۱۵ سال برای انتقال آب به دریاچه ارومیه انجام دادیم انتقال آب از رودخانه زاب است که تونلی به طول ۳۶ کیلومتر برای آن ایجاد شده و آبگیری شده است.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم، یادآور شد: این تونل قریب ۶۰۰ میلیون متر مکعب تا یک میلیارد متر مکعب ظرفیت برای ذخیره آب دارد و از این طریق در سال‌های آینده می‌توانیم شاهد وضعیت مثبت این دریاچه باشیم.

عضو مجمع آذربایجان غربی در مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: البته بنده تذکری هم به وزیر نیرو درباره ضرورت ایجاد ابرهای مصنوعی توسط کارشناسان و نخبگان سازمان انرژی اتمی دادم که با بهره‌مندی از رطوبت بالا و دما در این منطقه اقدام به ساخت ابر روی دریاچه ارومیه کنند که قطعاً تا حدودی می‌تواند نیاز این دریاچه به آب را رفع کند.

بنظر می‌رسد با توجه به مطالب فوق اراده جدی در مسؤولان مربوطه برای نجات عروس نگون بخت شمال غرب کشور دیده نمی‌شود و برای پاک کردن صورت مساله به فکر بهره برداری به روش‌های دیگر از این دریاچه هستند، حال آنکه اگر دریاچه احیا شود، صنعت گردشگری منطقه رونق گذشته خود را باز خواهد یافت و مناسب‌ترین بهره برداری از این دریاچه را مشاهده خواهیم کرد.

کد خبر 5959107

منبع: مهر

کلیدواژه: مقام معظم رهبری ستاد احیای دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه احمد علیرضا بیگی نماینده مردم تبریز آذرشهر و اسکو در مجلس تبریز بوشهر شهید گمنام سنندج ایام فاطمیه تبریز همدان کرمانشاه تشییع شهدا خطبه های نماز جمعه اردبیل شهدای گمنام ایلام شهید گلستان ستاد احیای دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه آذربایجان غربی نماینده مردم انتقال آب سال ۱۳۹۴

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۰۳۶۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«ارومیه» واقعا احیا شد؟

حوالی نیمه دهـــه ۷۰ یــعنی سال ۱۳۷۴ دوران طلایی دریاچه ارومیه بود. آن زمان ۳۲میلیارد متر مکعب آب در دریاچه وجود داشت. شاید اگر آن موقع به کسی می‌گفتید کمتر از سه دهه بعد یعنی در سال ۱۴۰۳ رسیدن به حجم یک میلیارد و ۷۷۰ میلیون متر مکعب آب جزو دستاورد‌های دولت باشد و نشان‌دهنده افزایش ۱۷۰میلیون متر مکعبی آب دریاچه نسبت به سال قبل (!) آن را گزاره‌ای اغراق آمیز می‌دانست که با بدبینی مفرط آمیخته است.

به گزارش دنیای اقتصاد؛ سروش طالبی، پژوهشگر حوزه آب می‌گوید همچنان که آن گزاره بدبینانه نبود، خوش‌بینی امروز درباره احیای دریاچه ارومیه هم نابجاست، زیرا تا رسیدن به مهر ماه از دریاچه جز لکه چیزی به جا نخواهد ماند. سال ۱۳۷۷ دریاچه ارومیه ۶هزارکیلومترمربع مساحت داشت، دریاچه‌ای پر آب که ششمین دریاچه شور جهان و اولین آن‌ها در خاورمیانه بود.۲۶سال بعد یعنی در فروردین ۱۴۰۳ دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه وسعت کنونی این دریاچه را هزار و ۵۰۰کیلومترمربع اعلام کرد. به گفته محمدصادق معتمدیان، وسعت دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه در سال ۱۴۰۲، معادل ۳۵۰کیلومترمربع بیشتر شده است.

مقایسه دو عدد ۶هزار کیلومترمربع سال ۱۳۷۷ با ۱۵۰۰کیلومترمربع سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که در کمتر از سه دهه، سه چهارم از وسعت دریاچه کاسته شده است. دولتی‌ها می‌گویند دریاچه احیا شده است. یکی از نمایندگان مجلس هم عنوان کرده که راه ۲۰ساله احیای دریاچه ارومیه در۳سال طی شده است. با این حال سروش طالبی نظر دیگری دارد.

او می‌گوید: زمانی که دولتی‌ها می‌گویند دریاچه احیا شده به دو مورد اشاره می‌کنند. اولین آن‌ها این است که امروز بخشی از وسعت دریاچه پر آب شده است. در همین زمینه هم تصاویر و فیلم‌هایی از بخش پرآب دریاچه مانند بخش پل میان گذر را شاهد گرفته و آن‌ها را نمونه‌ای از احیا عنوان می‌کنند.

با این حال باید در نظر داشت که در ۲ ماه اردیبهشت و خرداد هر سال چنین وضعیتی را شاهد هستیم که آب بالا می‌آید و این محدوده به زیر آب می‌رود؛ بنابراین امسال اتفاق جدیدی نیفتاده که آن را احیای دریاچه بنامیم. نکته دومی که طالبی به آن اشاره می‌کند به تراز آب دریاچه مربوط است. در دو، سه سال گذشته این تراز نزولی بود و امسال روند صعودی را طی کرده است.

او می‌گوید: ممکن است این روند به عنوان موفقیت ارزیابی شود. با این حال گرچه تراز نسبت به سال گذشته بالاتر بوده است، ولی این به معنای برطرف شدن خشکی دریاچه یا تغییر شرایط بنیادین آن نیست. چرا که از میان تمامی سالیان گذشته، امسال پس از پارسال دومین رکورد پایین بودن تراز دریاچه ثبت می‌شود.

خساست در تخصیص حقابه

در سال‌های قبل تراز دریاچه پایین می‌رفت و امسال این روند اتفاق نیفتاد، آیا همین موضوع دلیلی برای احیا نیست؟ این پژوهشگر حوزه آب پاسخ می‌دهد: دلیل مهمی که باعث شد روند کاهش تراز را نداشته باشیم به مساحت اندک دریاچه برمی گردد، وقتی مساحت دریاچه کاهش پیدا می‌کند، حجم تبخیر از آن هم کم می‌شود؛ بنابراین برای اینکه تراز دریاچه طی یکسال ثابت بماند، کافی است آب کمتری از گذشته وارد آن شود تا جبران کننده تبخیر یکساله دریاچه باشد.

در حال حاضر مساحت دریاچه و حجم آب اندک است و دریاچه در یک تراز بسیار پایین تری از گذشته به ثبات رسیده است. در سال جاری سد‌های بوکان، مهاباد و ... پر از آب هستند. با این حال به گفته طالبی دولت برای رهاسازی آب به سمت دریاچه خساست به خرج داده است. او می‌گوید: با وجود عدم رهاسازی آب به سمت دریاچه، به واسطه بارندگی‌های خوب سال جاری و کاهش تبخیر سالانه به دلیل مساحت محدود، وضعیت دریاچه بهبود یافته است.

این پژوهشگر حوزه آب می‌افزاید: نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد به واژه «احیا» برمی گردد. ما تعریف استانداردی نداریم که بر اساس آن بگوییم دریاچه احیا شده است. برای سده‌ها و بیش از آن، مردم حاشیه دریاچه در آن منطقه کشاورزی می‌کردند و به تبع آن در حوضه آبریز دخل و تصرف می‌کردند؛ بنابراین دریاچه هزاران سال است که انسانی شده است. از این‌رو وقتی از احیا صحبت می‌کنیم باید توجه کنیم که ما درباره یک مفهوم طبیعی صحبت نمی‌کنیم.

در واقع خود طبیعت برای ما تعیین نمی‌کند دریاچه احیا شده دقیقا چه شرایطی دارد. بلکه تعریف احیا حاصل یک انتخاب انسانی است. اینکه ما تصمیم بگیریم از میزان منابع آب حوضه آبریز، چه مقدار را صرف مصارف انسانی کنیم و به چه مقدار باقی‌مانده‌ای اجازه بدهیم که به دریاچه برسد.

تغییر اقلیم و افزایش مصرف آب بلای جان دریاچه

اگر دلایل خشکی دریاچه را به چهار بخش سدسازی بی‌رویه، احداث آزادراه، استفاده بی رویه از حوضه آبریز و خشکسالی مرتبط بدانیم، کدام عامل بیشترین تاثیر را دارد؟ طالبی می‌گوید: ما با دو دسته دلایل مواجهیم؛ تغییر اقلیم و افزایش مصرف آب! این دو عامل از هم جدا نیستند و نمی‌توان به راحتی آن‌ها را از هم تفکیک کرد. چرا که تعیین میزان تاثیر تغییر اقلیم بر وضعیت دریاچه، بستگی به نحوه مصرف انسانی هم دارد.

مثلا وقتی ما کشت محصولات بهاره بیشتری داشته باشیم، افزایش دما موجب افزایش تبخیر و تعرق گیاه خواهد شد. تغییر اقلیم ممکن است از طریق کاهش بارش و افزایش دما بر دریاچه ارومیه تاثیر بگذارد. کاهش بارش میزان ورودی آب به حوضه را کاهش می‌دهد و افزایش دما نیز تبخیر و تعرق را در زمین‌های کشاورزی و مراتع و خود دریاچه افزایش می‌دهد و مصارف بیش از گذشته می‌شوند.

سطح کشت از دیگر مولفه‌های اثرگذار از نظر این پژوهشگر حوزه آب است. او توضیح می‌دهد: افزایش کشاورزی در کنار تغییر اقلیم باعث افزایش بهره‌برداری از منابع آبی زیرزمینی و رودخانه‌ها شده و ورودی آب دریاچه را کاهش داده است.

سدسازی تنها عامل بحران دریاچه ارومیه نیست

برخی از سدسازی‌های بی‌رویه به عنوان مهم‌ترین دلیل خشک شدن دریاچه صحبت می‌کنند. طالبی درباره این مولفه می‌گوید: سدسازی به تنهایی عامل اثرگذار نیست. سد‌ها آب سیلابی ورودی به دریاچه را قابل مدیریت می‌کنند و همین امر به توسعه کشاورزی و سایر مصارف می‌انجامد که در نهایت باعث بدتر شدن شرایط دریاچه می‌شود. او اضافه می‌کند: کشاورزی گسترده آن‌هم کشت محصولات پرآب بر باعث شده آب کمتری به دریاچه برسد.

این عامل مهم‌ترین دلیلی است که دریاچه ارومیه به این شرایط دچار شود. اگر بخواهیم به شکل تقریبی میزان آب در حال حاضر را برآورد کنیم، پاسخ این پژوهشگر حوزه آب این است که اگر چه ممکن است اکنون حدود نیمی از دریاچه آب دار شده باشد، ولی با افزایش تبخیر در فصول گرم سال در اواخر مهر ماه تنها لکه‌های کوچک آبی مانند سال پیش باقی می‌ماند.

او در این باره که آیا تغییر الگوی کشت می‌تواند دریاچه را نجات دهد، می‌گوید: حتما جایگزینی محصولات آب‌بر با محصولاتی که مصارف آبی کمتری دارند کمک کننده است،، اما در عین حال مهم‌ترین موضوع مساحت زیر کشت رفته است.

طالبی اضافه می‌کند: برخی این گزاره را مطرح می‌کنند که با سیاست خرید تضمینی گندم باغات سیب با این محصول جایگزین شده است، اما در عمل به نظر نمی‌رسد چنین رویه‌ای شکل گرفته باشد، تنها در مواردی باغ‌هایی که رقم خوبی از سیب را ندارند ممکن است به سمت کشت گندم بروند، زیرا به لحاظ صرفه اقتصادی، سیب درآمد بیشتری از گندم نصیب کشاورز و باغدار می‌کند.

به علاوه شاهدیم که در زمین‌های کشاورزی پس از برداشت گندم و جو، ذرت و گوجه یا سایر صیفی جات کاشته می‌شود که موجب می‌شود مصرف آب آن مزرعه از باغات سیب نیز بیشتر باشد، بنابراین حتی در صورت تخریب باغ‌های سیب، کاهش مصرف آب با کشت‌های آب‌بر را شاهد نخواهیم بود.

انتقال آب جوابگو نیست

او درباره تاثیر خشکی دریاچه ارومیه بر صنعت توریسم می‌گوید: گردشگری در این منطقه شکننده است. درست است که ما در حاضر توریست‌هایی را برای مشاهده دریاچه داریم، اما از یکی، دو ماه دیگر که روند خشکی آغاز شود، گردشگری با انگیزه دریاچه ارومیه هم به محاق خواهد رفت.

۶‌هزار میلیارد تومان برای احداث ۳۶کیلومتر کانال که آب را از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه برساند هزینه شده است. گروهی معتقدند به جای صرف چنین هزینه‌ای برای انتقال آب می‌شد کار‌های ترویجی انجام داد.

طالبی می‌گوید: در این باره که این رقم بالاست و می‌توان با آن کار‌های دیگری انجام داد، شکی نداریم. با این حال به نظر می‌رسد این کار از نظر مدیران نقدتر از سایرین بوده است. اما این موضوع به این معنا نیست که ما لیست مشخصی از اقدامات قابل اجرا با اثربخشی تضمین شده داشته ایم که به راحتی می‌شد در آنجا هزینه کرد و نتیجه گرفت.

انجام فعالیت‌های مدیریت تقاضا نیاز به ظرفیت بالای دولت دارد و نیازمند در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی، سیاسی و... است. دولت‌ها معمولا ترجیح می‌دهند سراغ چنین کار‌هایی نروند. هرچند بدون انجام آن‌ها انتظار تعدیل مسائل آب در مقیاس سرزمین ایران نیز خیال‌پردازی است.

ما نهایتا برای تعداد بسیار محدودی منطقه می‌توانیم پروژه انتقال آب اجرا کنیم. حتی اگر به فرض محال این انتقال‌ها اثرات مثبت بلندمدتی داشته باشد، نسبت به حجم مسائل آبی که گریبانگیر آبخوان ها، رود‌ها و تالاب‌ها شده است، هیچ خواهد بود.